Zebra balığı biyolojik araştırmalarda kullanılan mükemmel bir omurgalı model organizmadır. İlk kez 1960'larda biyolojik araştırmalarda kullanılmıştır. O zamandan bu yana hastalık ve ilaç geliştirme çalışmaları, kanser, felç, kas hastalıkları, kardiyolojik araştırmalar, diabet, immün sistem hastalıkları, biyolojik izleme süreçleri, nörodejeneratif hastalıklar, ekotoksikolojik yönden kirleticilerin etkisi ve oksidatif stres gibi konularda kullanımı hızla artmış ve uygun bir alternatif haline gelmiştir. Zebra balığı, üremesi ve bakımı kolay bir türdür. Araştırmalarda kullanılan diğer memeli deney hayvanlarına kıyasla test süresini kısaltarak maliyet tasarrufu da sağlar. Memeli deney hayvanları her üreme döngüsünde yalnızca 5-10 yavru üretirken, zebra balığı her birkaç günde bir 200-300 kadar hızlı gelişen yumurtalar bırakır ve ana organların çoğu 24 saatte oluştuğu için deneyler daha hızlı gerçekleşir. Ayrıca zebra balığı küçük bir organizma olduğu için memeli türlere göre daha az test malzemesi gerektirir ve bu da test sürecini daha uygun maliyetli hale getirir. İnsan hastalıklarında rol oynayan genlerin yaklaşık %80'i zebra balığında homolog genler olarak bulunur. Zebra balığı genlerinin iyi karakterizasyonu nedeniyle belirli genleri hedeflemek, onları aktive etmek, susturmak veya yabancı genleri eklemek mümkündür ve bu da zebra balığını modern araştırmalar için çok yönlü hale getirir. Bu minik tropikal balık, insan genom kodunun %70'ini içermektedir. Yani hücre ve organları insanlara çok benzemektedir. Zebra balığının erken evrelerindeki şeffaflığı nedeniyle embriyo gelişiminin izlenmesi ve incelenmesi kolaydır. Bilim insanları gen fonksiyonunu ve hücre gelişimini, hayati organların gelişimini ve test için kullanıldığında nasıl tepki verdiklerini dışarıdan gözlemleyebilir. Bu, bir dereceye kadar invaziv olmayan ve izlenmesi kolay testlerin yapılmasına olanak tanır. Zebra balığının araştırmalarda kullanılmasının bir diğer avantajı da sinirsel yenilenmedir. Örneğin tür, beyin, omurilik ve retinadaki nöronları yenileyebilir. Bu yüzden Alzheimer hastalığı araştırmalarında da zebra balığı kullanılıyor. Zebra balığı genetik modifikasyona uygun bir tür olarak öne çıkmaktadır… Zebra balığının insan genetik yapısına olan benzerliği onu insan hastalıklarıyla ilgili bilimsel araştırmalar için popüler bir seçim haline getirir. Genetik mühendisliğinde, ilaç tasarımında, farmasötik ve toksikolojik araştırmalarda hatta yapay zeka araştırmalarında bile tercih edilen bir türdür. Zebra balığının bir başka avantajı ise, döllenmeden 5 gün sonrasına kadar in vitro (canlı değil) olarak kabul edilmesidir. Bu da hayvanlarla yapılan testlerin geçerliliği, doğruluğu ve vicdani sorumluluğu gibi etik konularda kolaylık sağlamaktadır. Marmara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Hidrobiyoloji Ana Bilim Dalı öğretim üyeleri, yüksek lisans ve doktora öğrencileriyle birlikte zebra balığı yetiştirme laboratuvarında bu organizmaları üretmektedirler. Zebra balıklarını çeşitli lisansüstü tez ve araştırmalarda sürekli kullanmaktadırlar.
Bu sayfa Biyoloji Bölümü tarafından en son 17.11.2023 14:25:20 tarihinde güncellenmiştir.